Cewnikowanie pacjenta może być procedurą stresującą dla obu stron. Wymaga od pielęgniarki wiedzy anatomicznej, sprawności manualnej oraz wyczucia i empatii, zwłaszcza jeśli pacjent jest cewnikowany po raz pierwszy. Konieczne jest zadbanie zarówno o prawidłowe przeprowadzenie procedury pod względem medycznym, jak i o maksimum komfortu po stronie pacjenta. O czym nie wolno zapominać przy cewnikowaniu?
Po co wykonuje się cewnikowanie pęcherza moczowego?
Wskazaniem do przeprowadzenia cewnikowania jest niemożność samodzielnego wydalenia moczu z pęcherza. Aby ułatwić jego odpływ, przez cewkę moczową do pęcherza wprowadza się miękką, elastyczną rurkę – cewnik. Rurka ta jest podwójna – wewnętrzna część służy do odprowadzenia moczu, zewnętrzna do podania specjalnego płynu do balonika znajdującego się na końcu cewnika (stanowiącego zabezpieczenie przed wypadnięciem rurki). Trzykanałowe cewniki stosuje się wówczas, gdy zachodzi konieczność uprzedniego przepłukania pęcherza.
Kluczowym jest zachowanie jałowości podczas całej procedury – cewnikowanie niesie ze sobą ryzyko zakażenia bakteryjnego lub krwawienia.
Jak przebiega cewnikowanie u kobiet i mężczyzn?
Z uwagi na położenie cewki moczowej i jej odległość od pęcherza, cewnikowanie przebiega nieco inaczej u kobiet i u mężczyzn. U obu płci procedurę rozpoczyna się jednak od dokładnego oczyszczenia i wyjałowienia okolicy ujścia cewki moczowej.
Zarówno na ujście cewki moczowej, jak i na cewnik, należy obficie nałożyć żel znieczulający. Ma on za zadanie zwiększyć poślizg rurki i ułatwić manipulowanie nią, a także zminimalizować dyskomfort po stronie pacjenta, wynikający z wprowadzenia do jego ciała sztucznego przedmiotu. Żel jest zatem niezwykle istotny, dlatego warto zaopatrzyć się w sprawdzonej hurtowni, posiadającej w ofercie wyłącznie produkty najwyższej jakości – jak np. https://mercant.pl/zele-znieczulajace-do-cewnikowania,c145,pl.html.
U kobiet cewnik należy wprowadzić na głębokość ok. 10-12 cm lub do momentu uzyskania odpływu moczu. U mężczyzn droga jest dłuższa – pierwszy napotkany opór oznacza przejście cewnika przez prostatę i procedurę należy kontynuować, delikatnie ale pewnie, aż do pojawienia się moczu.
Po wprowadzeniu cewnika tak u kobiet jak i u mężczyzn, należy wypełnić balonik zapobiegający wypadaniu rurki. Worek na mocz na końcu rurki najwygodniej jest założyć na samym początku, dzięki czemu od razu po umieszczeniu w pęcherzu cewnika, mocz spływa od razu do niego.
Pielęgniarka lub inna osoba odpowiedzialna za opiekę nad chorym, powinna używać rękawiczek jałowych oraz specjalnej strzykawki do nanoszenia żelu (nie robi się tego ręką).
Jak często należy wymieniać cewnik?
Częstotliwość wymiany cewnika zależy od jego rodzaju oraz od indywidualnych uwarunkowań pacjenta. Zwykły cewnik lateksowy wymaga wymiany co 2-4 tygodnie, natomiast cewnik silikonowy z założenia ma wytrzymać nawet 3 miesiące.
Warto polegać przede wszystkim na własnej wiedzy i obserwacji – jeśli cewnik się zatyka albo występują dolegliwości takie jak ból w okolicy cewnikowanej, w podbrzuszu lub w okolicy kości krzyżowej – należy rozważyć wymianę cewnika niezależnie od tego, jak dawno temu był założony. Częściej warto również wymieniać sam worek – pamiętając o zasadach odkażania.
Jak opiekować się cewnikowanym chorym?
Opieka nad zacewnikowanym chorym jest uzależniona od ogólnego stanu jego zdrowia – inaczej będzie wyglądała troska o chorego leżącego w stanie paliatywnym a inaczej nad osobą w pełni mobilną, cewnikowaną np. w związku z chorobą nerek czy urazem mechanicznym.
Kluczowe jest dbanie o higienę w okolicy cewnikowania oraz prawidłowe położenie worka (poniżej ciała chorego). Bardzo często w przypadku chorych chodzących zdarza się przydeptanie i wyrwanie cewnika, które jest bardzo bolesne, niesie zwiększone ryzyko infekcji i utrudnia kolejne cewnikowanie.
Istnieje wiele procedur medycznych dotykających kwestii intymnych – należy do nich cewnikowanie. Może wywoływać poczucie dyskomfortu, wstydu, ale także dolegliwości bólowe, jeśli chory jest zestresowany. Kluczową rolą pielęgniarki jest zapewnienie przyjaznej atmosfery oraz upewnienie się, że wprowadzenie cewnika nie będzie się wiązało z bólem.
