Jakie formy pomocy społecznej przysługują osobom długotrwale lub ciężko chorym?

Osoby przewlekle lub ciężko chore mogą po spełnieniu określonych warunków otrzymać wsparcie od jednostek samorządu terytorialnego w ramach systemu pomocy społecznej. Przepisy przewidują zarówno świadczenia pieniężne, jak i usługi opiekuńcze, poradnictwo czy pomoc w ośrodkach wsparcia. Warunkiem uzyskania pomocy jest złożenie wniosku do właściwej instytucji oraz ocena sytuacji życiowej osoby potrzebującej. W artykule omawiamy dostępne formy wsparcia oraz procedury, z których mogą skorzystać osoby chore oraz ich bliscy.

Usługi opiekuńcze świadczone w miejscu zamieszkania

Jedną z podstawowych form pomocy dla osób długotrwale lub ciężko chorych są usługi opiekuńcze realizowane w miejscu ich zamieszkania. Obejmują one wsparcie w codziennym funkcjonowaniu. Od pomocy w zakupach, przygotowywaniu posiłków i sprzątaniu, po pomoc w czynnościach higienicznych i pielęgnacyjnych. Mogą również dotyczyć realizacji zaleceń lekarskich oraz wspierania kontaktów społecznych, o ile stan zdrowia osoby na to pozwala.

Szczególną formą są tzw. usługi sąsiedzkie, które realizują osoby z najbliższego otoczenia chorego. Często na podstawie porozumień zawieranych z ośrodkiem pomocy społecznej. Zakres takich usług jest podobny, jednak ich forma może być bardziej elastyczna, a warunki mniej sformalizowane.

Dla osób z bardziej złożonymi potrzebami dostępne są także specjalistyczne usługi opiekuńcze. Wymagają one przygotowania zawodowego ze strony osób je świadczących i są dostosowane do konkretnych rodzajów schorzeń lub niepełnosprawności. Obejmują m.in. rehabilitację, wsparcie psychologiczne czy pomoc w komunikacji z otoczeniem, jeśli choroba ogranicza samodzielne funkcjonowanie. Więcej informacji o dostępnych formach pomocy społecznej można znaleźć na stronie mops.org.pl .

Wsparcie instytucjonalne i specjalistyczne

W przypadkach, gdy opieka w miejscu zamieszkania nie wystarcza, pomoc może być świadczona w ramach ośrodków wsparcia. Są to instytucje oferujące zarówno podstawowe, jak i specjalistyczne usługi opiekuńcze. W takich ośrodkach osoby chore mogą korzystać z posiłków, wsparcia pielęgnacyjnego, a także z aktywizacji społecznej i zajęć terapeutycznych.

Dla osób potrzebujących czasowej, intensywnej opieki przewidziano krótkoterminowe pobyty w domach pomocy społecznej. Ta forma pomocy ma charakter interwencyjny. Umożliwia opiekunom faktycznym odpoczynek lub rozwiązanie trudnej sytuacji życiowej, jednocześnie zapewniając choremu bezpieczne warunki pobytu pod opieką personelu. Tego rodzaju świadczenia są przyznawane po dokonaniu oceny stanu zdrowia, sytuacji rodzinnej oraz potrzeb osoby chorej. W wielu przypadkach niezbędna jest opinia lekarza lub zaświadczenie o stanie zdrowia.

Poradnictwo oraz świadczenia pieniężne z pomocy społecznej

Uzupełnieniem usług opiekuńczych są różne formy poradnictwa. Osoby chore oraz ich rodziny mogą skorzystać z bezpłatnych porad prawnych, psychologicznych i rodzinnych. Tego rodzaju wsparcie często pomaga w uregulowaniu spraw majątkowych, opiekuńczych czy mieszkaniowych. Rejestr jednostek oferujących specjalistyczne poradnictwo prowadzi wojewoda.

W sytuacjach, gdy choroba w dużym stopniu wpływa na możliwości zarobkowania, osoba potrzebująca może ubiegać się o świadczenia pieniężne. W ramach pomocy społecznej przewidziano:

• zasiłek okresowy, przyznawany na czas przejściowych trudności życiowych (np. choroby);
• zasiłek stały, dla osób całkowicie niezdolnych do pracy z powodu wieku lub stanu zdrowia;
• zasiłek celowy, przeznaczony na pokrycie konkretnych wydatków, np. leków, leczenia czy zakupu niezbędnego sprzętu.

Wysokość i forma przyznawanej pomocy zależą od dochodów osoby ubiegającej się o wsparcie oraz oceny jej sytuacji życiowej dokonanej przez pracownika socjalnego.

Jak ubiegać się o pomoc?

W celu uzyskania świadczeń z pomocy społecznej konieczne jest złożenie wniosku do ośrodka pomocy społecznej właściwego dla miejsca zamieszkania osoby potrzebującej. W praktyce są to: Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej (GOPS), Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej (MOPS), Miejskie Ośrodki Pomocy Rodzinie (MOPR) lub Centra Usług Społecznych.

Wniosek może zostać złożony osobiście, listownie lub za pośrednictwem platformy ePUAP. Do jego rozpatrzenia niezbędne może być przedstawienie dokumentów potwierdzających sytuację zdrowotną (np. zaświadczenie lekarskie), dochodową i rodzinną.

Po złożeniu wniosku pracownik socjalny przeprowadza wywiad środowiskowy, który ma na celu ocenę sytuacji osoby ubiegającej się o wsparcie. Na podstawie ustaleń wydawana jest decyzja administracyjna, od której przysługuje odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego. Czas rozpatrywania wniosku uzależniony jest od rodzaju świadczenia, jednak z reguły nie przekracza 30 dni od dnia wszczęcia postępowania. W sytuacjach nagłych możliwe jest udzielenie pomocy w trybie pilnym, jeszcze przed zakończeniem procedury administracyjnej.

System pomocy społecznej w Polsce przewiduje różnorodne formy wsparcia dla osób przewlekle lub ciężko chorych zarówno w zakresie opieki codziennej, jak i w postaci świadczeń finansowych oraz specjalistycznego poradnictwa. Choć dostęp do pomocy zależy od spełnienia określonych warunków, lokalne jednostki samorządowe mają realne narzędzia, by odpowiedzieć na potrzeby osób chorych i ich rodzin. Złożenie wniosku to pierwszy krok do otrzymania wsparcia. Warto pamiętać, że pomoc społeczna działa na podstawie zasad indywidualnego podejścia. Każda sprawa rozpatrywana jest osobno, a zakres przyznanej pomocy może być elastycznie dostosowany do rzeczywistych potrzeb chorego.