Krakowskie Podgórze przez wiele lat pozostawało dość zaniedbaną częścią miasta, w której znajdowały się jedynie stare blokowiska. Stosunkowo niedawno odkryto ten wyjątkowy obszar na nowo i dziś stanowi on jedno z najciekawszych miejsc do zobaczenia w Krakowie. Zarówno pod względem historycznych zabytków i narodowego dziedzictwa, jak i nowoczesnych osiedli, muzeów czy ulicznego street-artu.

Krótka historia Podgórza

Jeszcze w XIX wieku Podgórze było samodzielnym miastem. Prawa miejskie otrzymało w 1784 stając się Wolnym Królewskim Miastem, które prężnie rozwijało się pod względem przemysłowym i kulturalnym. Do Krakowa przyłączono je w dopiero w 1915 r. Niestety, rozwój miasta stanął w miejscu wraz z nastaniem II wojny światowej, kiedy to nazistowskie Niemcy zajęły znaczną część terenu. Powstało tam wtedy słynne żydowskie getto otoczonego murem, którego fragmenty zachowały się po dziś dzień. Po wojnie dzielnica przekształciła się w ponury obszar przemysłowy i w zasadzie nie grała żadnej znaczącej roli w mieście. Jednak stopniowo zaczęto odkrywać je na nowo przywracając mu jego dawną potęgę we współczesnym wydaniu. W 1994 roku Podgórze wraz a inni dzielnicami miasta zostało uznane za narodowy Pomnik Historii I dziś przyciąga setki odwiedzających każdego dnia.

kładka Bernadka

Fabryka Schindlera

Jednym z miejsc, które sprawiły, że Podgórze stało się wyjątkowo atrakcyjne, jest słynne Muzeum Oskara Schindlera przy ulicy Lipowej. Zlokalizowane jest w oryginalnej fabryce szkliwa "Emalia", niegdyś własności niemieckiego przedsiębiorcy Oskara Schindlera. Człowiek ten zapisał się na dobre na kartach historii dzięki swoim heroicznym czynem. Zatrudniając Żydów w swojej fabryce, uchronił ich przed pewną śmiercią w obozach koncentracyjnych, które powstawały w czasach wojny na terenie całego kraju. Jego niezwykła historia została opisana w książce Thomasa Keneally'ego "Lista Schindlera", a później przedstawiona w filmie Stevena Spielberga z 1993 o tym samym tytule. To był punkt zwrotny dla powoli wyłaniającej się z zapomnienia dzielnicy, do której tłumnie zaczęli przybywać turyści z całego świata. Spielberg większą część “Listy Schindlera” nakręcił właśnie na Podgórzu, co dla miłośników słynnej produkcji jest bodźcem do wybrania się na wycieczkę śladami planu filmowego.

Fabryka Schindlera jest dziś jednym z najpopularniejszych muzeów w Krakowie, a swoich odwiedzających zabiera w prawdziwą podróż w czasie, do okresu żydowskiego getta. Codziennie organizowane jest tam zwiedzanie z przewodnikiem w różnych językach.

Fabryka Schindlera

Żydowskie Getto i Plac Bohaterów Getta

Największą ilość odwiedzających Podgórze przyciąga swoją historią wojenną i zabytkami, które je upamiętniają. W czasach okupacji, na terenie dzielnicy znajdowało się krakowskie getto, do którego deportowano co najmniej 15 000 Żydów. Obszar został odseparowany od reszty miasta wysokim murem, stale nadzorowanym przez strażników. Mimo to, wciąż funkcjonowała tam jedna linia tramwajowa dla “normalnych” mieszkańców Krakowa, którzy musieli dojeżdżać tamtędy do pracy. Getto zostało zlikwidowane w 1943 r., a większość znajdujących się w nim Żydów zabita lub deportowana do obozów zagłady.

Dziś znajdziemy zaledwie dwa niewielkie fragmenty oryginalnego muru, które znajdują się właśnie na Podgórzu. Jednak najważniejszym upamiętnieniem krakowskiego getta jest dziś Plac Bohaterów Getta. Służył on jako miejsce zbiórki, z którego wywożono Żydów do obozów zagłady w Auschwitz-Birkenau lub Płaszowie. Znajduje się tam artystyczna instalacja składająca się z kilkudziesięciu krzeseł rozstawionych w symetrycznych odległościach od siebie. Nawiązuje ona do rzeczy osobistych, które zostały odebrane deportowanym Żydom w momencie, w którym stawali się mieszkańcami getta - byli wtedy pozbawiani wszelkiej własności materialnej oraz jakichkolwiek praw człowieka.

Na Placu Bohaterów Getta znajduje się także “Apteka Pod Orłem”, która jest rekonstrukcją oryginalnej apteki działającej w czasach żydowskiego getta. Prowadzona była przez Tadeusza Pankiewicza (jedynego Polaka w getcie), który dostarczał Żydom niezbędne leki i przemycał ubrania, produkty spożywcze oraz informacje o zewnętrznym świecie. W aptece znajduje się wystawa upamiętniająca realia mieszkańców getta, która uzupełniona jest ekspozycją dotyczącą Holokaustu.

Żydowskie Getto i Plac Bohaterów Getta

Kamieniołom Liban i obóz pracy w Płaszowie

Około 2 km na południe od Placu Bohaterów Getta znajduje się tajemniczy kamieniołom Liban - kolejna ciekawostka dla fanów “Listy Schindlera” Spielberga. Reżyser zamienił XIV-wieczny kamieniołom, służący podczas wojny jako obóz karny, w plan filmowy odzwierciedlający obóz pracy przymusowej w Płaszowie. Pomimo, że zdjęcia skończyły się już dawno, część scenografii, w postaci wież strażniczych i koszarów, pozostała tam do dziś.

Idąc dalej na południe, dojdziemy do oryginalnego obozu pracy przymusowej w Płaszowie, do którego naziści przenosili Żydów ze zlikwidowanego getta. W szczytowym punkcie w obozie przebywało około 25 000 osób. Wciąż znajdziemy tam niektóre oryginalne budynki obozowe i kilka pomników upamiętniających wszystkie ofiary. Miejsce to można zwiedzać dziś z przewodnikiem (https://pl.krakowdirect.com/oboz-plaszow-zwiedzanie), który opowie dokładną historię obozu, nawiązując do dziejów krakowskiego getta oraz obozu w Auschwitz-Birkenau.

Kopiec Krakusa

Historia Podgórza sięga czasów starożytnych, a początki pierwszych plemion na tym obszarze są nieznane. Jednym z najbardziej tajemniczych obiektów w dzielnicy jest Kopiec Krakusa, który według jednej z teorii jest pozostałością pogańskiego kultu.

Inni uważają, że jest tam pochowany legendarny założyciel miasta - król Krak. Jednak przeprowadzone wykopaliska archeologiczne nie były w stanie potwierdzić żadnej z tych teorii. Kopiec Kraka uważany jest za najładniejszy kopiec w Krakowie (w sumie jest ich 5) i codziennie przyciąga wielu odwiedzających swoją malowniczą okolicą i przepięknym widokiem na panoramę miasta. Każdego roku, podczas festiwalu Rękawka (w pierwszy wtorek po Wielkanocy), na kopcu gromadzi się tysiące osób, aby obejrzeć spektakularne rekonstrukcje dawnych bitew i obrządków.

Kopiec Krakusa

Odmłodzone Podgórze

Otwarcie Fabryki Schindlera wywołało długo oczekiwane odrodzenie kulturalne dzielnicy całej dzielnicy. Dodatkowo, w ostatnich latach obszar staje się miejscem nowoczesnych rozwiązań architektonicznych i eleganckich osiedli mieszkaniowych. Warto zajrzeć też do oryginalnych kawiarni i restauracji, które przez wielu określane są za hipsterskie, a dla innych stanowią szansę na oderwanie się od tradycyjnych i "typowych krakowskich knajp". Dużą popularnością cieszy się dziś Park Bednarskiego, który jest uważany za najładniejszy oraz historycznie najważniejszy park miejski w Krakowie. Można w nim spędzić przyjemne popołudnie w niezwykle malowniczej okolicy.

Jednym z najciekawszych współczesnych obiektów na terenie Podgórza jest MOCAK - Muzeum Sztuki Współczesnej. Oryginalny budynek znajduje się tuż naprzeciwko Fabryki Schindlera i stanowi wyjątkową przestrzeń dla współczesnych artystów i innowacyjnych, międzynarodowych wystaw.

Jak zwiedzać Podgórze?

Podgórze można zwiedzać na różne sposoby. Do dzielnicy prowadzi kilka linii tramwajowych i autobusowych, które zatrzymują się tuż przy Placu Bohaterów Getta. Jednak żeby dokładnie zwiedzić wszystkie ważne miejsca i zabytki, można skorzystać z prywatnego transportu KrakowDirect, który bez problemu dowozi gości też w te mniej skomunikowane obszary, takie jak.obóz w Płaszowie czy Kopiec Kraka. W sezonie letnim warto po Podgórzu poruszać się rowerem lub po prostu spacerować - dzielnica jest niezwykle zielona i oferuje malownicze, często całkiem dziewicze krajobrazy.