fot.Psarska kolonia małzy - wiek 65 milionów lat
Cudze chwalimy -swojego nie znamy.Zapraszamy do Psar w gminie Trzebinia!
Kąpiąc sie w bolęcińskim gliniaku, bądź spacerując brzegiem bałtyckiej plaży natknąć się można na skorupki małżów - tak chętnie zabierane przez dzieci na pamiątkę. W Psarach mamy też takie - tylko trochę starsze i większe :) Bałtyckie i bolęcińskie małże są niewielkie z racji małego zasolenia wód, w których żyją. U ich krewniaków żyjących w bardziej słonej wodzie daje się dostrzec niesłychane wręcz zróznicowanie kształtów i trybu ich życia. Małże od wczesnego kambru występują w wodach słonych, słodkich i na lądach. Znamy ich obecnie ponad 15 000 rodzajów.
Te mięczaki charakteryzują się niesłychanie prostą budową. Ich ciało składa się właściwie z worka, bez wyodrębnionej głowy, otoczonego całkowicie przez dwa fałdy płaszcza i dwuczęściową muszlę. Muszle są dla nas najciekawsze, gdyż to właśnie ich skamieliny dotrwały w Psarach do naszych czasów. Liczą od 225 do 65 milionów lat. Muszla małża składa się z dwóch skorupek przybierających nieraz najbardziej nawet fantazyjne kształty. Zbudowane sa z aragonitu badż kalcytu -odmian wapnia. Do ich zamykania służy tzw. mięsień przyczepowy, którego skamieniałe odciski często widać na muszlach. Małże żyją głownie na dnie spoczywając, bądź pełznąc po jego powierzchni, do czego służy im specjalnie wykształcona nóżka. Są też małże podróżnicy przemierzające morza różnych epok. Małże spoczywają na dnie swobodnie, badź też przycementowują się do kamieni tak jak wspólczesne, smaczne ostrygi. Dla antycznych i średniowiecznych żeglarzy istnym utrapieniem były przewiercające się przez drewno małże świdraki. W psarskim morzu żyły również małże wkamienniki - drążąc swoje tunele w twardych kamieniach. Niektóre małże miały w sobie żyłkę odkrywcy przytwierdzając się do amonitów - przemierzały na nich wielkie odległości. Małże odżywiają się na różne sposoby . Bywają małże drapieżne. Inne filtrują pokarm organiczny z wody, a niektóre przyswajają składniki odżywcze dzięki symbiozie z zooksantelami, które trawią dla nich pokarm żyjąc w fałdach ich płaszczy. Osiadłe małże tworzyły całe ławice badź budowle na morskim dnie. Pod koniec okresu kredy wraz z rozwojem drapieżników takich jak drapieżne ślimaki - osiadłe małże prawie w całosci wygineły. Do naszych czasów przetrwały te, które potrafiły uciekać , ,,kłapiąc" rytmicznie swoimi muszlami, tak jak cenione we francuskiej kuchni przegrzebki. Ciekawostką jest to, że odciski tych mięczaków zachowały sie również na skamielinach organizmów do których były przytwierdzone takich jak amonity i koralowce. Takie ciekawe okazy można również znależć na psarskiej rafie koralowej. Na Skotnicy najstarsze mają 225 milionów lat - najmłodsze znajdziecie poniżej w starym kamieniołomie, bądź okolicach Bialnego Dołu ( 65 milonów lat) . Ogladąjąc muszelki z wakacyjnych wojaży , warto pomyśleć, że kiedyś w Psarach żyły podobne do nich zwierzęta. Chcąc znaleźć ich żywych krewniaków wystarczy się wybrać nad bolęciński gliniak. (TP)
foto.Tomek Piszczek
Fot.Skamieniałe Psarskie małże i ich współcześni krewniacy
Fot.Kolonia Psarskich małzy świdraków sprzed 80 milionów lat
Fot.Skamieniałe i wspólczesne przegrzebki - najwiekszy okaz 15 cm
Fot.Tunele Psarskich wkamienników- obok muszla wspólczesnego małza z Bolęcina
Fot.Ostryga sprzed 225 milionów lat odbita w Psarskim koralowcu
Fot.Wspólczesny i skamieniały przegrzebek
