Upadłość konsumencka – czym jest i komu może pomóc?

Upadłość konsumencka to instytucja prawa upadłościowego, która umożliwia osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej prawne oddłużenie w sytuacji trwałej niewypłacalności. Oznacza to, że osoby, które z przyczyn obiektywnych nie są w stanie regulować swoich zobowiązań pieniężnych, mogą skorzystać z sądowego postępowania, które ma na celu uregulowanie ich sytuacji finansowej. Głównym celem tego rozwiązania jest umożliwienie dłużnikowi rozpoczęcia nowego życia, wolnego od przeszłego zadłużenia.

Instytucja ta została wprowadzona do polskiego porządku prawnego w 2009 roku i od tego czasu przeszła kilka istotnych nowelizacji, które zwiększyły dostępność tej procedury dla większej liczby osób. Upadłość konsumencka staje się coraz częściej wykorzystywanym narzędziem przez osoby znajdujące się w trudnej sytuacji finansowej, zwłaszcza w obliczu rosnących kosztów życia i zwiększonego zadłużenia gospodarstw domowych.

Kto może skorzystać z upadłości konsumenckiej?

Upadłość konsumencka skierowana jest do osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej i są niewypłacalne. Niewypłacalność rozumiana jest jako trwała niezdolność do regulowania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Kluczowym elementem tego stanu jest jego trwałość, a więc ciągłe, niemożliwe do pokonania trudności finansowe, które uniemożliwiają spłatę długów.

Z procedury tej mogą również skorzystać byli przedsiębiorcy, o ile działalność została wykreślona z odpowiedniego rejestru i osoba ta spełnia warunki upadłości dla konsumentów. Warto dodatkowo zaznaczyć, że po nowelizacjach ustawy sąd nie ocenia już winy dłużnika w powstaniu stanu niewypłacalności na etapie ogłaszania upadłości, co znacząco uprościło dostęp do tej formy ochrony prawnej dla wielu potrzebujących.

Jak przebiega proces upadłości konsumenckiej?

Postępowanie upadłościowe rozpoczyna się od złożenia wniosku do sądu rejonowego – wydziału upadłościowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika. We wniosku należy wskazać m.in. dane osobowe, listę wierzycieli, wysokość zadłużenia, a także majątek i dochody dłużnika. Od 2020 roku możliwe jest również złożenie takiego wniosku online za pośrednictwem Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości.

Po ogłoszeniu upadłości sąd wyznacza syndyka, który przejmuje zarząd nad majątkiem dłużnika i przystępuje do likwidacji masy upadłościowej. Z uzyskanych środków dokonywane są proporcjonalne spłaty wierzycieli. Następnie sąd ustala plan spłaty zobowiązań, który może trwać do 36 miesięcy, a w określonych przypadkach nawet do 7 lat, choć możliwe jest również całkowite umorzenie zobowiązań bez planu spłat w razie braku realnych możliwości zarobkowych dłużnika.

Zalety i konsekwencje ogłoszenia upadłości konsumenckiej

Do najważniejszych zalet ogłoszenia upadłości konsumenckiej należy bez wątpienia możliwość oddłużenia i rozpoczęcia życia na nowo – bez ciężaru niezapłaconych zobowiązań. Dla wielu osób, które znalazły się w spirali zadłużenia, jest to jedyna realna droga do poprawienia swojej sytuacji finansowej. Postępowanie to wstrzymuje również wszystkie toczące się postępowania egzekucyjne, co chroni dłużnika przed dalszymi zajęciami komorniczymi.

Z drugiej strony, warto mieć świadomość pewnych konsekwencji prawnych i finansowych ogłoszenia upadłości. W trakcie trwania procesu dłużnik traci zarząd nad swoim majątkiem, nie może swobodnie zaciągać nowych zobowiązań, a jego dane stają się publicznie dostępne w rejestrze upadłości. Ponadto, informacja o upadłości może widnieć w BIK przez kilka lat po zakończeniu postępowania, co może utrudniać uzyskanie kredytów w przyszłości.

Najczęstsze pytania dotyczące upadłości konsumenckiej

Do najczęściej pojawiających się pytań związanych z upadłością konsumencką należy kwestia możliwości zatrzymania mieszkania czy domu. Jeśli nieruchomość stanowi część majątku dłużnika, zwykle zostaje ona spieniężona przez syndyka, jednak w niektórych przypadkach możliwe jest zapewnienie środków na wynajem nowego lokum, które są wyłączone z masy upadłościowej. Inną często poruszaną kwestią jest wpływ upadłości na współmałżonka.

Zasadniczo, jeżeli długi były zaciągnięte wspólnie lub w ramach majątku wspólnego, możliwe jest objęcie postępowaniem również współmałżonka. W przeciwnym wypadku upadłość konsumencka jednej osoby nie wpływa bezpośrednio na drugą. Istnieją jednak wyjątki, które wymagają indywidualnej analizy prawnej.

Artykuł powstał przy współpracy z upadlosc-kancelaria.pl.