Większość osób posiada świadomość istnienia węzłów chłonnych pod pachami, za uszami oraz w pachwinach. Jednak w rzeczywistości mamy ich znacznie więcej, ponieważ aż około 600. Węzły chłonne odgrywają niezwykle istotną rolę w budowaniu naszej odporności. Ich powiększenie może świadczyć o wystąpieniu niegroźnej infekcji, jak na przykład przeziębienie, jednak może też wskazywać na wystąpienie poważnych chorób, w tym nowotworów.
Węzły limfatyczne stanowią swego rodzaju zaporę, chroniącą ludzki organizm przed dalszym rozsiewaniem się drobnoustrojów. Co więcej, węzły chłonne są odpowiedzialne za produkcję limfocytów, biorąc tym samym aktywny udział w wytwarzaniu przeciwciał. To sprawia, że są tak ważne dla układu odpornościowego. Przepływająca przez węzły chłonne chłonka zaopatrywana jest w limfocyty, a ich powiększenie może świadczyć o trwającej reakcji odpornościowej, niezbędnej w walce z infekcją, zapaleniem lub wirusem. Jeżeli jednak powiększenie węzłów chłonnych utrzymuje się powyżej dwóch tygodni, istnieje ryzyko, że organizm zmaga się z groźniejszą infekcją i konieczna jest konsultacja lekarska.
Położenie węzłów chłonnych
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że węzły chłonne powlekają cały nasz organizm i jest ich blisko 600 w ciele dorosłego człowieka. Tylko niektóre spośród nich występują pojedynczo. Wśród węzłów chłonnych rozróżnia się powierzchniowe, znajdujące się przy ścianie ciała oraz głębokie, występujące we wnętrznościach. W zależności od ich lokalizacji rozróżniamy następujące węzły chłonne:
-
węzły głowy i szyi – przyuszne, zamałżowinowe, potyliczne, policzkowe i językowe, podbródkowe, podżuchwowe, zagardłowe, przedtchawiczne, podgnykowe, nadmostkowe, nadobojczykowe oraz węzeł przedkrtaniowy;
-
powierzchniowe węzły kończyny górnej – naramienno-piersiowe, barkowe, łokciowe;
-
głębokie węzły kończyny górnej – piersiowe, pachowe boczne, podłopatkowe, środkowe oraz szczytowe;
-
powierzchniowe węzły kończyny dolnej – pachwinowe;
-
głębokie węzły kończyny dolnej – pachwinowe, podkolanowe, piszczelowe przednie;
-
węzły klatki piersiowej – międzypiersiowe, śródpiersiowe przednie, tylne oraz środkowe, międzyżebrowe, mostkowe, piersiowo-nadbrzuszne;
-
węzły brzucha i miednicy – trzewne, żołądkowe, trzustkowo-śledzionowe, wątrobowe, krezkowe, okrężnicze, krętniczo-okrężnicze, odbytowo-odbytnicze, przymaciczne (u kobiet), pęcherzowe, lędźwiowe, biodrowe, krzyżowe.
Do największych węzłów chłonnych należą węzły pachowe, pachwinowe, przyuszne oraz podżuchwowe.
Powiększenie węzłów chłonnych jest niezwykle proste w diagnostyce, ponieważ tworzą bolesne wybrzuszenia podskórne. Choć w większości węzły chłonne skupiają się w okolicach szyi, pach, pachwin, a także za uszami i pod żuchwą, to występują w całym ciele. Zazwyczaj do powiększenia węzłów chłonnych dochodzi w wyniku namnażania się limfocytów odpowiedzialnych za zwalczanie patogenów, jednak w niektórych przypadkach obrzęk węzłów chłonnych może świadczyć o choroby nowotworowej, w wyniku której dochodzi do nieprawidłowego rozrastania się komórek układu limfatycznego.
Jak rozpoznać powiększone węzły chłonne?
O powiększeniu się węzłów chłonnych mówimy jedynie wówczas, gdy ich średnica ulegnie powiększeniu do 1-1,5 cm. Obecnie wyróżniamy dwa typy powiększonych węzłów chłonnych:
-
w przypadku infekcji – węzły są miękkie i sprężyste, dają się przesuwać po skórze, ich rozrostowi towarzyszy ból, a skóra nad nimi jest ciepła i zaczerwieniona;
-
w przypadku nowotworów – węzły osiągają średnicę powyżej dwóch cm, nie powodują dolegliwości bólowych, są twarde i zbite, grupują się w pakietach, a także zrastają z okolicznymi tkankami, utrzymują się powyżej dwóch tygodni.
W większości przypadków węzły chłonne są wyczuwalne przez skórę, jak zgrubienia. Jednak w celu prawidłowego stwierdzenia, czy u danego pacjenta węzły chłonne są powiększone, osoba badająca powinna dysponować odpowiednią widzą anatomiczną. Tylko w ten sposób badający będzie wiedział, gdzie szukać węzłów chłonnych. Bardzo często występują przypadki, w których zaniepokojony pacjent zgłasza się do lekarza, jednak zmiana, którą wyczuł jest mięśniem lub kością. Aby uniknąć tego typu nieścisłości badanie każdorazowo powinien przeprowadzić lekarz.
Każdy, kto wyczuje w swoim ciele zmianę podskórną, mogącą być powiększonym węzłem chłonnym powinien udać się z wizytą do lekarza. Obecnie nie wprowadzono wytycznych dotyczących wymaganego terminu zgłoszenia się do lekarza. Należy jednak pamiętać, że w sytuacji, gdy węzły chłonne osiągają wielkość do 1 cm, występują pojedynczo, a w organizmie trwa infekcja (w okolicy węzła chłonnego), a wraz z przemijaniem stanu zapalnego zmiana będzie się stopniowo zmniejszać, wówczas chory może odczekać do kilku dni. Jeśli jednak węzły chłonne osiągnęły wielkość powyżej 2 cm, a w organizmie nie występuje infekcja, wówczas należy się jak najszybciej zgłosić do lekarza w celu skonsultowania przyczyny powiększenia węzłów chłonnych. Chory powinien się niezwłocznie zgłosić do lekarza, gdy powiększeniom węzłów chłonnych towarzyszy utrata masy ciała (ok 10% w skali 6 miesięcy), a także podwyższona temperatura (powyżej 38 ºC), trwającej ponad dwa tygodnie, oraz której nie towarzyszy infekcja.
