Utrzymywanie pozytywnych relacji z własnymi dziećmi jest bardzo ważne, ale szczególnie trudne, jeśli rodzice od dawna są po rozwodzie i nie pozostają ze sobą w dobrych relacjach, bądź nie zawarli małżeństwa, ale ich relacje uległy oziębieniu. Problem może się pojawić wtedy, gdy jeden z byłych małżonków bezzasadnie utrudnia utrzymywanie kontaktów z dziećmi drugiemu rodzicowi. Czy w takich przypadkach można coś zrobić?
Jakie są prawa i ograniczenia dotyczące kontaktów z dziećmi po rozwodzie?
Tak naprawdę kwestia utrzymywania kontaktów pomiędzy rodzicami a dziećmi jest niezależna od posiadanej władzy rodzicielskiej. Możliwa jest zatem sytuacja, w której jeden z rodziców posiada ograniczoną władzę rodzicielską lub nie ma jej wcale, a mimo tego przysługuje mu prawo do utrzymywania kontaktów z potomstwem. Sfera tych dwóch praw jest od siebie niezależna i teoretycznie nigdy nie powinna być łączona.
Kontakty z dziećmi, jeśli ich dobro tego wymaga, mogą być oczywiście ograniczane, np. poprzez wyznaczanie odpowiednich dni i godzin na wizyty lub konieczność odbywania ich przy udziale drugiego rodzica, opiekuna prawnego dziecka lub wyznaczonego kuratora sądowego.
Uregulowanie kontaktów z dzieckiem następuje bardzo często w wyroku rozwodowym, w którym sąd ustala, z którym z rodziców dzieci będą na stałe mieszkać, a który z nich będzie miał prawo do kontaktów. Zaznaczmy przy tym, że kontakty z dziećmi mogą być uregulowane w przeróżny sposób. Najlepiej jest jednak, jeśli rodzice będą potrafili porozumieć się zgodnie w tej kwestii. Problem pojawia się, gdy jeden z rodziców utrudnia lub uniemożliwia drugiemu rodzicowi kontaktowanie się z synem lub córką.
Na czym polega utrudnianie kontaktów z dzieckiem?
Utrudnianie utrzymywania relacji pomiędzy dzieckiem a jednym z rodziców może przybierać różne formy, najczęściej będą to jednak:
- manipulacja dzieckiem, np. poprzez bezpodstawne oczernianie jego ojca lub matki, wymyślanie na jego temat nieprawdziwych historii,
- wywożenie dziecka bez zgody i porozumienia z drugim rodzicem, któremu przysługuje pełna władza rodzicielska, a zatem i prawo do decydowania o losie dziecka,
- uniemożliwianie, wbrew wyrokowi sądu lub wcześniejszym ustaleniom, odbywania kontaktów z dzieckiem w wyznaczonej dacie i miejscu.
Utrudnianie kontaktów z dziećmi jest najczęściej dokonywane w celu zemsty na byłym partnerze i pokazanie, że można mu odciąć dostęp do własnego dziecka. Takie zachowanie jest nie tylko społecznie naganne, ale także i sprzeczne z prawem – szczególnie, gdy sąd nie zakazał rodzicowi prawa do kontaktu z dzieckiem. Utrudnianie czy wręcz uniemożliwianie utrzymywania kontaktów rodzica z dzieckiem jest określane jako „alienacja rodzicielska”. Nie zawsze jednak takie działania są podejmowane świadomie, natomiast zawsze wpływają negatywnie zwłaszcza na dzieci i na ich późniejsze funkcjonowanie w społeczeństwie. .
Co robić, gdy rodzic utrudnia kontakty z dzieckiem?
Utrudnianie kontaktów z dzieckiem stanowi naruszenie przepisów. Rodzic, którego kontakt z dzieckiem został, bez żadnych podstaw, a zwłaszcza bez orzeczenia sądowego ograniczony lub jest regularnie utrudniany ma prawo skierować sprawę do sądu. Trzeba jednak rozróżnić sytuację, w której rodzic nie ma ustalonych kontaktów z dzieckiem i taką, w której kontakty te mimo sądowego ustalenia są nie wykonywane prawidłowo.
Aby ustalić kontakty z dzieckiem (jeśli nie były wcześniej ustalone) rodzic powinien złożyć wniosek o ustalenie kontaktów. Rodzic, który składa takie pismo określany jest mianem wnioskodawcy, drugi z rodziców to uczestnik postępowania. Wniosek należy skierować do sądu rodzinnego, wydziału rodzinnego i nieletnich właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu dziecka Pismo podlega stałej opłacie sądowej, która wynosi 100 zł i uiszcza się ją wraz z wniesieniem pisma do sądu (opłata ta stanowi załącznik do przedmiotowego wniosku).
W toku prowadzonej sprawy niezbędne będzie przesłuchanie wnioskodawcy oraz uczestnika postępowania, wyjątkowo też przesłuchiwane są dzieci. Dodatkowo sąd opiekuńczy może przeprowadzić postępowanie dowodowe zgodnie z wnioskiem bądź z urzędu, tj. na podstawie własnej inicjatywy, gdy uzna, iż dowód ten może przyczynić się do rozpoznania całości sprawy.
Sprawy o ustalenie kontaktów z dzieckiem muszą być rozpoznane po przeprowadzeniu rozprawy, zatem sama wymiana pism, co do zasady, nie jest wystarczająca.
Jeśli po sądowym ustaleniu kontaktów, czy to podczas rozwodu, czy to po złożeniu stosownego wniosku złożonego do sądu rejonowego, kontakty te w dalszym ciągu nie są realizowane odpowiednio, to może to się wiązać z odpowiedzialnością majątkową dla krnąbrnego rodzica, który kontakty te utrudnia. i nazywa się egzekucją kontaktów. Egzekucja kontaktów ma na celu zdyscyplinowanie rodzica nieprzestrzegającego ustalonych kontaktów z dzieckiem poprzez wymierzenie mu niejako kary finansowej za dokonane naruszenia.
Rodzicowi, który utrudnia kontakty z dzieckiem, bądź ich nie realizuje prawidłowo sąd w pierwszej kolejności może zagrozić zapłatą określonej kary pieniężnej na rzecz drugiego z rodziców, a w przypadku, jeśli to nie odniesie żadnego efektu, wówczas sąd może nakazać mu zapłatę określonej kwoty.
Więcej informacji na temat prawa rodzinnego w tym rozwodów oraz kontaktów z dzieckiem uzyskasz na stronie Rozwód Adwokat Krosno.
