Nazwisko to nazwa wyróżniająca człowieka na zasadzie wspólnoty rodzinnej. Nazwiska możemy podzielić na trzy grupy, odimienne np. Tomaszewski, odmiejscowe np. Tarnowski i pospolite np. Wilk. Trudno określić kiedy zaczęto w Polsce stosować nazwiska. Na pewno pierwsza zaczęła używać ich szlachta, u której powszechnie występowały one już w XV wieku. Mieszczanie przyjęli je masowo w wieku XVII, a chłopi na przełomie XVIII i XIX wieku. Oczywiście zdarza się, że w tych dwóch grupach społecznych nazwiska pojawiają się i wcześniej. Żydom nazwiska urzędowo nadali dopiero zaborcy. Spójrzmy zatem na kilka najpopularniejszych psarskich nazwisk. Skąd się wywodzą?
Banasik – od Banadykt, obocznej nazwy imienia Benedykt, spotykanej jeszcze dziś w gwarach, także od wyrazu „bania” czyli gruby. W powiecie chrzanowskim nazwisko nosi 125 osób.
Bartosik – od imienia Bartłomiej, możliwe pochodzenie od „barta” czyli topora. W powiecie chrzanowskim nazwisko nosi 125 osób.
Gągolski – od słowa gęga, gęgać. W powiecie chrzanowskim nazwisko nosi 50 osób.
Gąsior – od gęś, względnie od handlarza, pasterza gęsi. Notowane po raz pierwszy w źródłach w 1372 roku. W powiecie chrzanowskim nazwisko nosi 238 osób.
Grochal – od groch, gatunku rośliny jadalnej. Notowane po raz pierwszy w 1423 roku. W powiecie chrzanowskim nazwisko nosi 107 osób.
Feliksiak – od imienia Feliks, łacińskie Felix tj. szczęśliwy, imię notowane w Polsce od XIII wieku. W powiecie chrzanowskim nazwisko nosi 59 osób.
Kasprzyk – od imienia Kacper. Imię znane od XIV wieku jako Kasper, Kaspar, Gasper, Gaspar być może z języka perskiego Kasfar. Nazwisko notowane w źródłach od 1592 roku. W powiecie chrzanowskim nazwisko nosi 418 osób.
Malczyk – od mały, w formacjach pochodzących także od imion złożonych typu Małomir. W powiecie chrzanowskim nazwisko nosi 385 osób.
Matan – od imienia Mateusz, Matyjasz, Maciej np. Mathiam dictum Matham (1463). Względnie od słów matać, matka. W powiecie chrzanowskim nazwisko nosi 69 osób.
Papiernik – od słowa papier lub od papiernik tj. handlarz papieru. Notowane od 1786 roku. W powiecie chrzanowskim nazwisko nosi 26 osób.
Pytlik – od „pytel” tj. worek, mieszek, również młyn. W powiecie chrzanowskim nazwisko nosi 131 osób.
Siejka – od ziarna siewnego, od siej, siać lub sieji, gatunku ryby. Notowane po raz pierwszy w 1430 roku. W powiecie chrzanowskim nazwisko nosi 57 osób.
Jeśli chcecie znać pochodzenie innych nazwisk, napiszcie do nas, postaramy się je sprawdzić.
Piotr Matan
Bibliografia:
K. Rymut, Słownik nazwisk używanych na początku XX wieku w Polsce, Kraków 2003
K. Rymut, Nazwiska Polaków, Wrocław 1991
